Uit cijfers (2019) van de Emancipatiemonitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat vrouwen gemiddeld meer uren zijn gaan werken en economisch onafhankelijker zijn geworden. Dat betekent ook dat kinderen vaker bij een kinderopvang verblijven in plaats van dat ze thuis met hun moeder zijn. Maar is het Nederlandse kinderzorgsysteem nog wel adequaat? Marike Vroom, hoofdredacteur bij KinderopvangTotaal, vertelt waarom goede kinderopvang belangrijk is.

Leestijd 4 minuten.

“Kinderopvang is nu eenmaal heel belangrijk, omdat het ouders de mogelijkheid geeft om carrière te maken. Ook de kinderen hebben er profijt van. Voor hun opvoeding is het namelijk goed dat ze opgroeien in een sociale omgeving”, vertelt Marike Vroom. Ze vertelt ook dat het huidige systeem verbeterd kan worden door verschillende maatregelen door te voeren. Eén van die maatregelen is bijvoorbeeld een financiële tegemoetkoming voor ouders. “Verschillende partijen in de Tweede Kamer zijn voor het gratis maken van bepaalde dagdelen voor ouders.”

“Verder kan het beste de versnippering aangepakt worden”, vervolgt Marike. De hoofdredacteur vertelt dat er op dit moment te veel regeltjes zijn en te weinig afstemming op bijvoorbeeld het primaire onderwijs is. “De inspectie vanuit de GGD is soms zo streng dat mensen echt op de kleine lettertjes worden gepakt. Het hele systeem is er op ingericht om één rotte appel te kunnen pakken.”

Belangrijk

Kinderopvang is belangrijk voor de arbeidsparticipatie van vrouwen, maar ook kinderen uit achterstandsgezinnen hebben er profijt van. “Deze kinderen hebben meestal een leerachterstand en kunnen dit gat alvast bij een kinderopvang dichtlopen. Maar je hoeft als kind niet uit een achterstandsgezin te komen om je voordeel uit de kinderopvang te halen. Vaak hanteren ouders nu namelijk een ‘lappendeken’ van opvang.” Met ‘een lappendeken’ wordt bedoeld dat bijvoorbeeld de ene set grootouders één dag in de week op de kleinkinderen past en de andere set een andere dag tot zich neemt. De kinderopvang neemt dan meestal de rest van de dagen voor zijn rekening. Marike vervolgt: “Kinderen krijgen dan steeds verschillende input van verschillende autoriteiten en dit kan de opvoeding bemoeilijken. Ook zien we door corona dat dit systeem niet zo robuust is als we dachten. Daarom doen we er beter aan om te investeren in de kinderopvang en niet volledig te vertrouwen op de goedheid van opa’s en oma’s.”

De huidige situatie

De zwakste punten van ons kinderopvang-systeem zijn vooral dat het ingewikkeld is voor de ouders en dat de financiering best wel versimpeld kan worden, vertelt Vroom. Ook valt er bij de voorzieningen van de buitenschoolse opvang zelf veel winst te halen. “Het spinnenweb van verschillende wetten en regelgevingen is ook een klacht die we vaker van zowel ouders, als medewerkers horen. De hoeveelheid regels en werkdruk gaan steeds verder omhoog. Een voorbeeld hiervan was de reactie op de misbruikzaak van Robert M. Nadat zijn daden aan het licht waren gekomen, moesten kinderdagverblijven in één keer helemaal te overzien zijn (ook vanaf buiten). Ook moeten er sindsdien steeds twee werknemers tegelijk aanwezig zijn om elkaar in de gaten te kunnen houden.”

Maar niet alles is kommer en kwel onder het Nederlandse systeem. Vroom vertelt dat er wel degelijk punten zijn om trots over te zijn bij de kinderopvang: “Wat er wel sterk is aan het Nederlandse systeem, is dat de kwaliteit van onze opvang gewoon heel goed is. Mensen klaagden vroeger dat we een duur systeem van lage kwaliteit hadden, maar dit laatste is al jaren niet meer zo. Wij vergelijken onszelf vaak met de Scandinavische landen en op sommige punten hebben wij die landen zelfs ingehaald.”  

Verbeterpunten

Vakbond FNV maakt zich daarentegen zorgen over het effect van corona op de emancipatie van vrouwen. Uit cijfers van het Centraal Plan Bureau (CPB) blijkt dat vrouwen, sinds de coronacrisis, veel minder zijn gaan werken dan hun mannelijke collega’s. Vooral bij de groep laagopgeleide vrouwen is de verandering het grootst. Judy Hoffer, lid dagelijks bestuur FNV, vertelt in een persbericht dat dit zorgelijk is: “Het is juist van belang dat emancipatie voor iedereen is. Lageropgeleide vrouwen werken vaker in slecht betaalde flexbanen die moeilijk te combineren zijn met zorgtaken.” Om deze emancipatie-ontwikkeling mogelijk te maken, wil de FNV dat er een aantal maatregelen genomen worden. Volgens de vakbond is een samenhangend stelsel van betaald verlof rondom de geboorte het belangrijkst. Deze regeling zal dan zowel voor de moeder als de partner gelden.

“De emancipatiestrijd is nog zeker niet gestreden en vergt dus continue inspanning. Niet alleen in de huiselijke sfeer, maar ook daaromheen. We maken stappen vooruit als het gaat om regelingen rondom geboorte. Maar zo lang bijvoorbeeld het geboorteverlof voor partners maar voor 70 procent wordt doorbetaald, is dit voor veel mensen niet weggelegd”, vertelt Judy.

Oplossingen

Er zijn nog meer oplossingen waar de FNV naar streeft. Een goede basisvoorziening van kinderopvang voor alle kinderen tot 12 jaar en passende schooltijden is een must. “Van kleine snipperbaantjes met flexibele contracten kan niemand een financieel zelfstandig bestaan opbouwen”, vertelt Judy.

Vroom ziet ook liever het Nederlandse systeem op de schop gaan: “Eigenlijk is er in Nederland een volledig nieuw kinderzorgstelsel nodig. Dit duurt helaas jaren om op te tuigen, dus in de tussentijd kan de politiek het beste de toeslagen stroomlijnen. Verder is het idee van gratis dagdelen voor ouders ook geen slecht plan. Stimuleer vooral die kwaliteit en betaalbaarheid. Ik hoor best vaak van vrouwen die, als ze hun eerste kind hebben gekregen, stoppen met werken. Ze vertellen dan aan mij dat de kinderopvang anders toch wel hun loon anders had opgeslokt. Dat is ongelooflijk zonde.”