Mensen zijn ingewikkelde beesten, zeker als het op onze psyche aankomt. En één van de meest ingewikkelde gevolgen van hoe ons brein werkt is depressie. De NPO had daarom van 9 April tot 16 Mei een themamaand op tv om het bewustzijn voor jongeren met depressie te vergroten. Maar met al dat gepraat over depressie vroegen Yalou en ik ons af hoe het dan zit met de beleving van geluk onder jongeren (zowel in Nederland als in de Verenigde staten). Daarom reisde ik af naar Minnesota om zowel met jongeren te praten en het gesprek aan te gaan met filosofie professor Valerie Tiberius van de University of Minnesota. Terug in Nederland gingen Yalou en ik naar de Universiteit van Amsterdam om zowel met jongeren te praten, als met professor Ruut Veenhoven van Erasmus Universiteit.

Waardenvervulling

Valerie Tiberius heeft de theorie van de waardenvervulling. Dat houdt in dat welzijn het streven en het succes is van het succesvolle nastreven van passende waarden in de loop van de tijd. Dat houdt in dat we waarden hebben die geschikt zijn voor wie je bent en voor je omgeving, en die waarden hebben, die je samen na een lange periode van tijd kunt nastreven. Voor de meeste mensen zijn de soorten waarden die we hebben dingen als: psychologisch geluk, een gelukkig gevoel van relaties, gezondheid, financiële zekerheid, zinvol werk. Dat zijn vijf soorten kernwaarden voor de meeste mensen. Dus een leven waarin je erin slaagt om die dingen in de loop van de tijd in een patroon te krijgen. Als die factoren boven een minimum liggen, dan zeg je dat je gelukkig moet zijn. Blij moet zijn.
´Blij zijn houdt bij mij, tegenwoordig, in dat je een gelukkig gevoel hebt of een gelukkig leven. Ik ben geneigd te denken dat dat waardenvervulling is. Maar geluk heeft twee betekenissen: geluk hebben en gelukkig zijn. Ik bedoel vooral het gelukkig zijn´, zegt Valerie Tiberius.
Valerie Tiberius ziet zichzelf als een subjectivist. Omdat ze denkt aan iemands subjectieve waarde. Er zijn ook filosofen die zichzelf als objectivist zien. Die denken dat je, als je maar de lijst afwerkt met objectieve dingen–waarden, dat je dan vanzelf gelukkig bent.
Als Tiberius met zo iemand in gesprek is dan zijn ze het waarschijnlijk snel met elkaar eens over wie een goed leven heeft. Alleen over het waarom, de verklaring, zullen ze een totaal andere mening hebben. Tiberius zal zeggen dat hun individuele waarden nu vervuld zijn, en de andere filosoof zou zeggen dat het komt omdat ze deze objectieve waarden bereiken.
Wat de waarheid is blijft in het midden. Klik hier om te lezen wat de Amerikaanse en Nederlandse jongeren zelf over hun eigen geluk te zeggen hebben.

Stress

´Wat ik van mijn studenten hoor´, zegt Tiberius´is dat ze erg gestrest zijn. Veel van hen proberen 20 uur per week te werken, en naar school te gaan en te studeren en examens af te leggen. Daar zijn ze gestrest door. Ik heb hier geen gegevens over, maar denk dat ze vaak ziek worden. Er is het idee dat dat de hoogten van depressie en angst hoger zijn onder mensen in de Verenigde Staten dan vroeger. De prijzen stijgen. Het werkloosheidspercentage in de VS is op dit moment laag en in Minnesota zelfs lager dan het nationaal gemiddelde.
´´Maar ik wed dat lage werkloosheidscijfers hebben niet betekend dat er een overvloed aan goede banen is met voordelen, waar je een gezin van kunt ondersteunen´´. Dus ik denk dat studenten erg bang zijn om in een carrière terecht te komen waar ze geen ziekteverzekering kunnen hebben. Ze willen graag een goede baan met een ziekteverzekering en financiële zekerheid, zodat ze kinderen kunnen krijgen. Niet banen zoals een Mc Donalds baan en Burger King gecombineerd. En je hoort over mensen die voor een minimum klussen, dat ze twee, drie of vier banen moeten hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. Stress is vreselijk voor de gezondheid. Dus ik maak me zorgen over studenten dat ze werken. Ze werken te hard´.
In de interviews zie je dit niet terug. De interviews zijn afgenomen bij leerlingen die net klaar waren met highschool en ze hadden net hun diploma gekregen. Zij zijn een stuk jonger dan de studenten van professor Tiberius, en daarom werken ze waarschijnlijk niet of minder naast hun school. En hebben ze ook minder of andere problemen. Hier kan je het volledige interview met Valerie Tiberius vinden.

Ruut Veenhoven, ook wel de godfather van het Happinessonderzoek genoemd, heeft het onder andere over de heersende competitiedruk. Deze ligt in de Verenigde Staten, maar ook in de omringende landen, veel hoger dan in Nederland. Dit verschil bepaalt mede het ervaren van geluk bij mensen. Maar vrijheid vind hij een nog veel belangrijkere factor bij het welzijn van mensen. Hij geeft als voorbeeld dat ´´jongeren in de Verenigde Staten veel minder gebruik maken van de fiets om naar school te komen, waardoor ze afhankelijk zijn van hun ouders. In Nederland daarentegen gaan de meeste kinderen zelf met de fiets naar school, waardoor ze vanaf een jonge leeftijd al een stuk onafhankelijker en vrijer zijn in hun doen´´.

Finland

Professor Veenhoven verteld verder dat het schoolsysteem in Nederland veel democratischer en gelijk is. Dit zorgt voor zowel minder onderlinge competitie, als een groter gevoel voor eigenwaarde en een groter vermogen om zelfstandig te zijn en zelf beslissingen te maken.
Ook stelt professor Veenhoven dat een hoge mate van vrijheid een hogere mate van geluk mogelijk maakt. Een perfect voorbeeld hiervan vindt hij Finland ´´Dit land staat op nummer één van de Global Happiness Index. Dit maakt ze dus het gelukkigste land. In Finland is er een heel verregaande vrijheid. Zelfs op het gebied van euthanasie. In Nederland kennen we wel veel vrijheid maar niet in die mate. Euthanasie is geen taboe maar een recht voor de Finnen. Volgens mij is dat één van de redenen dat de Finnen het gelukkigste zijn´´. Ben je benieuwd naar het volledige interview met Ruut Veenhoven? Klik dan hier.

 

Natuurlijk weten we nog niet alles over wat ons gelukkig maakt. Er is nog veel te ontdekken. Maar uit deze gesprekken kunnen toch al conclusies getrokken worden.
Belangrijke factoren die voor geluk belangrijk zijn: de vrijheid om je eigen keuze(s) te maken, de mogelijkheid tot waardenvervulling en het gebrek aan stress.
Dat is waarschijnlijk voor alle jongeren hetzelfde maar of het ook te verwezenlijken is in hun omgeving, is maar de vraag. Dat verschilt van land tot land. En in Nederland hebben jongeren daar over het algemeen meer mogelijkheden en middelen toe.